Poranny aromat świeżo parzonej kawy to dla wielu Polaków nieodłączny element codzienności. Statystyki nie pozostawiają złudzeń – jesteśmy narodem miłośników tego napoju. Dotychczas najczęściej docenialiśmy kawę za jej właściwości pobudzające, które pomagają przetrwać trudne poranki i zwiększają naszą produktywność. Jednak najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z Queen Mary University of London dowodzą, że filiżanka kawy może mieć znacznie większe znaczenie dla naszego zdrowia, niż sądziliśmy.
Kofeina – klucz do młodości ukryty w komórkach
Zespół badaczy z brytyjskiego Centrum Biologii Molekularnej Komórki, kierowany przez dr Charalamposa Rallisa i dr John-Patricka Alao, skupił się na analizie wpływu kofeiny na procesy starzenia się komórek. W swoich eksperymentach wykorzystali drożdże podziałowe (Schizosaccharomyces pombe), które – mimo że są organizmami jednokomórkowymi – wykazują zaskakujące podobieństwa do ludzkich komórek pod względem szlaków metabolicznych. Dzięki temu drożdże te nazywane są przez naukowców „mini-ludźmi”.
Kluczowym odkryciem okazała się rola enzymu AMPK (AMP-activated protein kinase), określanego mianem „czujnika energii” w komórce. Kofeina aktywuje ten enzym, który odpowiada za regulację metabolizmu, reakcję na stres komórkowy oraz uruchamianie mechanizmów naprawczych, w tym naprawę DNA. Gdy poziom energii w komórkach spada, AMPK mobilizuje komórkę do obrony, wspierając jej przetrwanie i regenerację.
Kofeina a długowieczność – co mówią badania?
Wcześniejsze badania zespołu z Queen Mary University wykazały, że kofeina oddziałuje także na inny ważny szlak – TOR (Target of Rapamycin), który decyduje o podziale i wzroście komórek w zależności od dostępnych zasobów energetycznych. Najnowsze ustalenia sugerują jednak, że to właśnie aktywacja AMPK przez kofeinę odgrywa kluczową rolę w opóźnianiu procesów starzenia.
Co ciekawe, ten sam szlak jest celem działania metforminy – popularnego leku przeciwcukrzycowego, znanego również z właściwości przeciwstarzeniowych. Zarówno metformina, jak i kofeina, mogą poprawiać zdolność komórek do radzenia sobie ze stresem, wspierać ich regenerację i przedłużać sprawność biologiczną.
Kawa w walce z chorobami wieku podeszłego
Naukowcy podkreślają, że aktywacja AMPK przez kofeinę nie tylko wspiera metabolizm komórkowy, ale również chroni przed procesami degeneracyjnymi nasilającymi się z wiekiem. Kofeina może opóźniać rozwój chorób związanych ze starzeniem, takich jak niektóre nowotwory czy schorzenia neurodegeneracyjne jak chorobę Parkinsona czy Alzheimera. Dzieje się tak dzięki jej wpływowi na ograniczenie stresu oksydacyjnego oraz wsparcie mechanizmów naprawy DNA.
Ewolucyjna uniwersalność – od drożdży do człowieka
Jednym z najważniejszych wniosków płynących z badań jest fakt, że mechanizmy działania AMPK i TOR są zachowane ewolucyjnie. Oznacza to, że procesy te funkcjonują podobnie zarówno w komórkach drożdży, jak i ludzi. To otwiera nowe perspektywy dla dalszych badań nad wpływem kofeiny na zdrowie człowieka i możliwości wykorzystania jej w profilaktyce chorób związanych ze starzeniem.
Kawa – nie tylko przyjemność, ale i zdrowie?
Choć badania są na wczesnym etapie i wymagają dalszego potwierdzenia na modelach ludzkich, już dziś można powiedzieć, że filiżanka kawy to coś więcej niż tylko codzienny rytuał. To potencjalny sprzymierzeniec w walce o długowieczność i zdrowie, który – dzięki aktywacji kluczowych szlaków metabolicznych – może pomóc nam dłużej cieszyć się sprawnością i dobrą kondycją.
